मित्रांनो समान नागरी संहिता (uniform civil code) पुन्हा एकदा चर्चेत आली आहे. याबाबत विधी आयोगाने सल्लामसलत सुरू केली आहे. त्याअंतर्गत धार्मिक आणि सामाजिक संघटनांकडून त्यांचे मत मागविण्यात आले असून ते 30 दिवसांत द्यावे लागणार आहे. कर्नाटक उच्च न्यायालयाचे माजी मुख्य न्यायमूर्ती ऋतुराज अवस्थी यांच्या अध्यक्षतेखालील आयोगाने एक निवेदन जारी करून म्हटले आहे की, ज्यांना आपले मत द्यायचे आहे ते 30 दिवसांच्या आत आपले मत देऊ शकतात. मात्र, येथे प्रश्न असा आहे की समान नागरी संहिता म्हणजे काय आणि का? ते आवश्यक आहे का? या सर्व प्रश्नांची उत्तरे सोप्या भाषेत जाणून घेण्यासाठी हा संपूर्ण लेख वाचा.
समान नागरी संहिता काय आहे आणि ते का महत्वाचे आहे, सोप्या भाषेत समजून घेऊया |What is uniform civil code in marathi
समान नागरी संहिता काय आहे?
एकसमान नागरी संहिता एक देश एकाच नियमाखाली काम करतो. या अंतर्गत, सर्व धर्माच्या नागरिकांसाठी एका समान कायद्यानुसार विवाह, घटस्फोट, दत्तक, वारसा आणि उत्तराधिकार यासारख्या कायद्यांवर नियंत्रण ठेवण्यास सांगितले आहे. मग ती व्यक्ती कोणत्याही धर्माची असो. सध्या वेगवेगळ्या धर्मात याबाबत वेगवेगळी मते आणि कायदे आहेत.
संहिता भारतीय संविधानात लिहिलेली आहे
भारतीय राज्यघटनेच्या कलम 44 च्या भाग 4 मध्ये समान नागरी संहितेचा उल्लेख करण्यात आला आहे. कलम 44 नुसार राज्य भारताच्या संपूर्ण भूभागात नागरिकांसाठी समान नागरी संहिता सुरक्षित करण्याचा प्रयत्न करेल.
अनुच्छेद 44 चा उद्देश दुर्बल गटांवरील भेदभाव दूर करून विविध सांस्कृतिक गटांमध्ये एकोपा प्रस्थापित करणे हा होता. त्यावेळचे भारताचे पहिले कायदा मंत्री डॉ. बी.आर.आंबेडकर म्हणाले होते की समान नागरी संहिता इष्ट आहे. पण सध्या ती ऐच्छिक असली पाहिजे.
समान नागरी संहिता कशी आली?
समान नागरी संहिता प्रथम ब्रिटीश सरकारच्या काळात आली. जेव्हा ब्रिटीश सरकारने पुरावे, गुन्हे आणि करार यासंबंधी अहवाल सादर केला. या अहवालात भारताच्या संहितेच्या समानतेवर भर देण्यात आला होता. हिंदू आणि मुस्लिमांचे वैयक्तिक कायदे संहिताबंदीतून सोडले पाहिजेत असेही अहवालात नमूद करण्यात आले आहे. 1941 मध्ये हिंदू कायद्यांचे संहिता बनवण्यासाठी बीएन राव समितीची स्थापना करण्यात आली.
हे सुद्धा वाचा:– भारतातील सर्वात लांब पूल कोणता आहे? जाणून घ्या संपूर्ण माहिती
समान नागरी संहिता का आवश्यक आहे?
आता प्रश्न असा येतो की भारतात समान नागरी संहिता का आवश्यक आहे. तर तुम्हाला माहिती आहे की भारताला विविधतेचा देश म्हटले जाते. वेगवेगळ्या जाती आणि धर्मांमध्ये विवाह आणि घटस्फोट याबाबत वेगवेगळे नियम आहेत. त्याचबरोबर लग्न आणि घटस्फोटाबाबत लोक पर्सनल लॉ बोर्डाकडे जातात.
अशा परिस्थितीत या नियमांमुळे कायदेशीर व्यवस्थेवरही परिणाम होत आहे. समान नागरी संहिता तयार झाल्यानंतर अशा सर्व गोष्टी एकाच कायद्याच्या कक्षेत येतील. या संहितेच्या निर्मितीमुळे हिंदू कोड बिल आणि शरिया कायदा सुलभ करण्यात मदत होईल.
Note- मित्रांनो तुम्हाला ही पोस्ट कशी वाटली कमेंट मध्ये नक्की कळवा आणि आपल्या Facebook, Instagram आणि Sharechat वरील @Dnyan _Shala या पेजला नक्की फॉलो करा.
