मित्रांनो दरवर्षीप्रमाणे आजही 5 एप्रिल रोजी राष्ट्रीय सागरी दिन (National maritime day) साजरा केला जात आहे. यावर्षी भारत आपला 60 वा सागरी दिन साजरा करत आहे. 5 एप्रिल 1964 रोजी भारतात प्रथम राष्ट्रीय सागरी दिन साजरा करण्यात आला, परंतु त्याची सुरुवात भारतात 5 एप्रिल 1919 रोजी सिंधिया स्टीम नेव्हिगेशन कंपनी लिमिटेडच्या एसएस लॉयल्टी या पहिल्या बोटीने झाली, ज्याला देशातील पहिले स्वदेशी जहाज म्हटले जाते.
राष्ट्रीय सागरी दिन का साजरा केला जातो, त्याचे महत्त्व आणि इतिहासाशी संबंधित तथ्ये जाणून घेऊया |National maritime day history in marathi
भारताचा सागरी इतिहास |National maritime day history
भारताचा सागरी इतिहास 3000 BC च्या दरम्यान सुरू झाला असे मानले जाते, जेव्हा सिंधू खोऱ्यातील रहिवाशांनी सागरी व्यापार सुरू केला. सिंधू खोऱ्यातील रहिवाशांनी मेसोपोटेमियाशी प्रथमच सागरी देवाणघेवाण सुरू केल्याचे सांगितले जाते. दक्षिण भारतीय राजे जपान आणि इंडोनेशियापर्यंत व्यापार करत असत. सागरी व्यापाराच्या बाबतीत भारत हा जगातील 16व्या क्रमांकाचा देश आहे. देशाचा सागरी व्यापार सुमारे 12 प्रमुख बंदरांमधून केला जातो आणि देशाच्या एकूण सागरी किनाऱ्याची लांबी 7517 किमी आहे.
5 एप्रिल 1919 रोजी सिंधिया स्टीम नेव्हिगेशन कंपनी लिमिटेडचे पहिले जहाज, एसएस लॉयल्टी, भारत (मुंबई) ते युनायटेड किंगडम (लंडन) आंतरराष्ट्रीय प्रवासाला निघाले. भारतीय नौवहन इतिहासातील हा एक महत्त्वाचा टप्पा मानला जातो कारण त्यावेळी सागरी मार्गांवर ब्रिटनचे नियंत्रण होते.
राष्ट्रीय सागरी दिनाचे महत्त्व
भारतात 43 शिपिंग कंपन्या आहेत, ज्यांच्याकडे 1 हजार 400 हून अधिक जहाजे आहेत. त्यांची क्षमता 12.69 दशलक्ष टन आहे. शिपिंग हा माल वाहतुकीचा सर्वात कार्यक्षम आणि किफायतशीर मार्ग आहे. त्यामुळे भारत आपल्या धोरणांमध्ये सागरी सुरक्षा, सागरी पायाभूत सुविधा, सागरी शिक्षण आणि सागरी मानकांच्या विकासावर लक्ष केंद्रित करतो.
राष्ट्रीय सागरी दिन साजरा करण्याचा उद्देश
राष्ट्रीय सागरी दिन साजरा करण्याचा उद्देश भारतातील लोकांना भारतीय जहाजबांधणीची जाणीव करून देणे आणि अर्थव्यवस्थेतील त्याची महत्त्वाची भूमिका दर्शविणे हा आहे. वाणिज्य आणि जागतिक अर्थव्यवस्थेला गती देण्याच्या आणि प्रोत्साहन देण्याच्या उद्देशाने हा दिवस जगभरात साजरा केला जातो. भारत 2030 पर्यंत आपले बंदर, शिपिंग आणि जलमार्ग सुधारण्याच्या दिशेने वेगाने वाटचाल करत आहे, यासाठी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी मेरीटाइम इंडिया मिशन 2030 हे लाँच केलं आहे.
हे सुद्धा वाचा:- जागतिक रंगभूमी दिनाचा इतिहास तुम्हाला माहीत आहे का?
देशातील पहिले सागरी सुरक्षा समन्वयक
सरकारने निवृत्त व्हाइस ॲडमिरल जी अशोक कुमार यांची देशातील पहिले राष्ट्रीय सागरी सुरक्षा समन्वयक म्हणून नियुक्ती केली आहे. गेल्या वर्षीच्या अखेरीस सुरक्षाविषयक कॅबिनेट समितीने या पदाच्या निर्मितीचा प्रस्ताव मंजूर केला होता.
सर्वोत्कृष्ट नाविकांना पुरस्कार देण्यात आला
जहाज बांधणी आणि जलमार्ग मंत्रालय नाविकांच्या सेवा आणि जोडलेल्या इतर कोणत्याही व्यक्तीच्या सेवा ओळखेल. सागर सन्मान वरुण पुरस्कार, सागर सन्मान पुरस्कार, शौर्यसाठी सागर सन्मान पुरस्कार इत्यादी सागरी क्षेत्रात उत्कृष्ट कामगिरी करणाऱ्या नामवंत व्यक्तींना पुरस्कार देत आहे. राष्ट्रीय सागरी दिनानिमित्त, सरकार प्रथम आणि द्वितीय विश्वयुद्धात उंच समुद्रात आपले प्राण अर्पण करणार्‍या खलाशांच्या स्मृतींना श्रद्धांजली आणि श्रद्धांजली अर्पण करते, जे त्यांचे शौर्य आणि राष्ट्रासाठी बलिदान दर्शवते.
नागरिकांची कर्तव्ये काय आहेत?
मनुष्यांनी आपल्या वातावरणात खूप कचरा पसरवला आहे. आपण समुद्रकिनारी फिरायला किंवा पिकनिकला जातो तेव्हा या काळात आपण खाण्यापिण्याची पाकिटे, त्यांची पाकिटे, प्लॅस्टिकच्या पाण्याच्या बाटल्या आणि अशा अनेक गोष्टी फेकून देतो. जे आपल्या समुद्रासाठी आणि त्यात राहणाऱ्यांसाठी हानिकारक आहेत. यामुळे किनारे अतिशय धोकादायक बनले आहेत. सजीवांसाठी अशा परिस्थितीत आपण वेळोवेळी मोहीम राबवून हे किनारे स्वच्छ केले पाहिजेत.
Note- मित्रांनो तुम्हाला (National maritime day information in marathi) ही पोस्ट कशी वाटली कमेंट मध्ये नक्की कळवा आणि आपल्या Facebook, Instagram आणि Sharechat वरील @Dnyan _Shala या पेजला नक्की फॉलो करा.
