मित्रांनो सध्याचा युग हा कृत्रिम बुद्धिमत्ता म्हणजे AI चा आहे. AI जनरेटेड फोटो आणि व्हिडिओ येवढे ऍक्युरेट असतात की आपण ते ओळखू शकत नाही. यामुळे बरेचसे स्कॅम आता होत आहेत. यापासून कसं वाचायचं आणि आपल्याला कसं ओळखता येईल की हा व्हिडिओ किंवा फोटो फेक आहे.
डीपफेक हे एआय प्रोग्रामिंग आहेत जे एका व्यक्तीला रेकॉर्ड केलेल्या व्हिडिओमध्ये दुसऱ्यासारखे दिसण्यासाठी डिझाइन केलेले आहेत. डीपफेकच्या मदतीने, डिजिटल मीडियामध्ये मोठ्या प्रमाणात खोट्या गोष्टी पसरवणे सोपे आहे. जे पूर्णपणे खरे असल्याचे दिसते. डीपफेक टेक्नॉलॉजी (Deepfake technology) म्हणजे काय आणि ते कुठे वापरले जाते आणि ते टाळण्याचा उपाय काय आहे? याबद्दलची सर्व माहिती आज आपण जाणून घेणार आहोत.
Deepfake technology म्हणजे काय? बनावट व्हिडिओ आणि फोटो कसे ओळखावे |What are deepfake images and videos how to identify
डीपफेक तंत्रज्ञान काय आहे?
“डीपफेक” हा शब्द कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या (AI) प्रकारातून आला आहे ज्याला डीप लर्निंग असे म्हणतात. नावाप्रमाणेच डीपफेक डीप लर्निंगचा वापर बनावट घटनांच्या प्रतिमा तयार करण्यासाठी केला जातो. डीप लर्निंग अल्गोरिदम डेटाच्या मोठ्या संचातील समस्यांचे निराकरण कसे करावे हे स्वतःला शिकवू शकतात.
हे तंत्रज्ञान बनावट मीडिया तयार करण्यासाठी व्हिडिओ आणि इतर डिजिटल सामग्रीमध्ये चेहरे बदलण्यासाठी वापरले जाते. शिवाय डीपफेक केवळ व्हिडिओंपुरते मर्यादित नाही तर या तंत्रज्ञानाचा वापर प्रतिमा, ऑडिओ इत्यादी इतर बनावट सामग्री तयार करण्यासाठी देखील केला जाऊ शकतो.
डीपफेक तंत्रज्ञान कसे कार्य करते?
डीपफेक (deepfake) तयार करण्याच्या अनेक पद्धती आहेत. पण फेस-स्वॅपिंग तंत्रज्ञानाची अंमलबजावणी करण्यासाठी ऑटोएनकोडर समाविष्ट करणारे डीप न्यूरल नेटवर्क वापरण्यावर सर्वात सामान्यपणे अवलंबून असतात. डीप फेक तंत्रज्ञानाच्या सहाय्याने दुसर्‍या फोटो किंवा व्हिडिओवरील चेहरा सेलिब्रिटी व्हिडिओच्या चेहऱ्यासह बदलला जातो.
सोप्या भाषेत सांगायचे तर या तंत्रज्ञानाच्या मदतीने AI वापरून बनावट व्हिडिओ तयार केले जातात. जे अगदी खरे दिसतात परंतु ते व्हिडिओ किंवा फोटो खरे नसतात. डीपफेक तयार करणे Beginners साठी आणखी सोपे आहे. कारण ते तयार अनेक ॲप्स आणि सॉफ्टवेअर मदत करतात. GitHub ही देखील एक अशी जागा आहे जिथे मोठ्या प्रमाणात डीपफेक सॉफ्टवेअर आढळून येते.
डीपफेकपणा कसा शोधायचा?
चेहऱ्याकडे नीट लक्ष द्या
डीपफेक व्हिडिओ शोधणे हे एक कार्य आहे जे योग्य साधनांशिवाय तज्ञांसाठी देखील कठीण असते. पण, मॅसॅच्युसेट्स इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी (MIT) मधील संशोधकांनी अनेक टिप्स आणल्या आहेत ज्या सामान्य लोकांना वास्तविक व्हिडिओ आणि डीपफेकमधील फरक सांगण्यास मदत करू शकतात. व्हिडिओ खरा आहे की खोटा हे तपासताना चेहऱ्याकडे बारकाईने लक्ष देणे आवश्यक आहे. हे असे आहे कारण उच्च श्रेणीतील डीपफेक मॅनिपुलेशन जवळजवळ नेहमीच चेहरा बदलत असते.
गाल आणि कपाळावर लक्ष केंद्रित करा
चेहऱ्याच्या ज्या भागांकडे सर्वाधिक लक्ष देणे आवश्यक आहे ते गाल आणि कपाळ आहेत. त्वचा खूप गुळगुळीत किंवा खूप सुरकुत्या दिसते? त्वचा वृद्ध होणे केस आणि डोळ्यांचे वृद्धत्व सारखेच आहे का? त्याचप्रमाणे डोळे आणि भुवया देखील अनुभवी डीपफेक स्पॉटर्सचे स्पष्ट संकेत असू शकतात. कारण, संशोधकांच्या मते, डीपफेक व्हिडिओंमधील सावल्या तुम्हाला अपेक्षित असलेल्या ठिकाणी नेहमी दिसत नाहीत.
ओठांचा आकार आणि पापण्यांची स्पीड
डीपफेक मिशा, साइडबर्न किंवा दाढी जोडू किंवा काढू शकतात. परंतु ते सहसा चेहर्यावरील केसांची पूर्णपणे नैसर्गिक विविधता तयार करण्यात अपयशी ठरतात. चेहऱ्यावरील मस्सेच्या बाबतीतही असेच आहे. जे डीपफेकमध्ये युजर्सना सहसा नैसर्गिक किंवा वास्तविक दिसत नाहीत. ओठांचा आकार आणि रंग देखील व्हिडिओच्या वैधतेबद्दल संकेत देऊ शकतात. पापण्यांच गती देखील व्हिडिओ खरा आहे की खोटा हे सांगू शकते.
हे सुध्दा वाचा:- स्मार्टफोनमध्ये इंटरनेट स्लो चालतंय, मग ‘या’ स्टेप्स फॉलो करा, काही सेकंदात ही समस्या दूर होईल
डीप फेक टेक्नॉलॉजीचा धोका काय आहे?
डीप फेक टेक्नॉलॉजीच्या मदतीने कुणाचीही बदनामी होऊ शकते. डीपफेकचा वापर विशेषतः महिला आणि मुलींना टार्गेट करतो. कोणत्याही व्यक्तीच्या सोशल मीडिया प्रोफाइलवरून तोच खाजगी फोटो काढून बनावट अश्लील व्हिडिओ बनवता येतात. कोणत्याही नेत्याचा एमएमएस करता येतो. या तंत्रज्ञानाच्या मदतीने त्यांनी कधीही न दिलेल्या भाषणांचे व्हिडिओ प्रसिद्ध केले जाऊ शकतात.
Note 1- मित्रांनो तुम्हाला एक विनंती आहे. सोशल मीडियावर जास्त करून फॅमिली किंवा पर्सनल फोटो जास्त प्रमाणात टाकत जाऊ नका.
Note 2 – मित्रांनो तुम्हाला ही पोस्ट कशी वाटली कमेंट मध्ये नक्की कळवा आणि आपल्या Facebook, Instagram आणि Sharechat वरील @Dnyan _Shala या पेजला नक्की फॉलो करा.
