मित्रांनो 20 किंवा G20 देशांच्या गटाची सर्वोच्च बैठक 09 ते 10 सप्टेंबर दरम्यान दिल्लीत होणार आहे. भारताच्या अध्यक्षतेखाली 2023 G20 शिखर परिषद आयोजित केली जात आहे. या G20 बैठकीत अमेरिका, रशिया, ब्रिटन, जर्मनी, फ्रान्स, जपानसह अनेक मोठ्या देशांचे राष्ट्रप्रमुख सहभागी होणार आहेत. अशा परिस्थितीत लोकांच्या मनात प्रश्न निर्माण होत असेल की G20 म्हणजे काय आणि त्याची स्थापना का झाली? या सर्व प्रश्नांची उत्तरे आज आपण जाणून घेऊया.
G20 म्हणजे काय? ज्याचे आयोजन भारत का करत आहे? याबद्दलचे काही प्रश्न आणि उत्तरे |What is G20, Important Questions Related to G20 Summit
शी जिनपिंग उपस्थित नाहीत
चीनचे राष्ट्राध्यक्ष शी जिनपिंग भारताच्या अध्यक्षतेखाली आयोजित होणाऱ्या G20 परिषदेला उपस्थित राहणार नाहीत. चीनच्या परराष्ट्र मंत्रालयाने जाहीर केले आहे की देशाचे नेतृत्व पंतप्रधान ली कियांग करणार आहेत. 2008 नंतर ही पहिलीच वेळ आहे की चीनचे सर्वोच्च नेते G20 शिखर परिषदेला उपस्थित राहणार नाहीत. शी यांनी अलीकडेच दक्षिण आफ्रिकेत ब्रिक्स परिषदेत भाग घेतला होता.
G20 म्हणजे काय आणि त्याची स्थापना कधी झाली?
ग्रुप ऑफ 20 किंवा G20 हा जगातील 19 देशांचा आणि युरोपियन युनियनचा समूह आहे. याची स्थापना 1999 मध्ये G7 देशांनी केली होती. जगातील मजबूत अर्थव्यवस्था असलेल्या देशांनी परस्पर सहकार्यासाठी त्याची स्थापना केली होती. G20 सदस्य जागतिक GDP च्या अंदाजे 85%, जागतिक व्यापाराच्या 75% पेक्षा जास्त आणि जगाच्या लोकसंख्येच्या जवळजवळ दोन तृतीयांश प्रतिनिधित्व करतात.
G20 चे सदस्य देश कोण आहेत?
जगातील सर्वात मजबूत अर्थव्यवस्था असलेल्या देशांव्यतिरिक्त, जगातील उदयोन्मुख अर्थव्यवस्थांना G20 मध्ये स्थान देण्यात आले आहे. 20 च्या गटात 19 देशांचा समावेश आहे (अर्जेंटिना, ऑस्ट्रेलिया, ब्राझील, कॅनडा, चीन, फ्रान्स, जर्मनी, भारत, इंडोनेशिया, इटली, जपान, कोरिया प्रजासत्ताक, मेक्सिको, रशिया, सौदी अरेबिया, दक्षिण आफ्रिका, तुर्की, युनायटेड किंगडम आणि युनायटेड स्टेट्स). युरोपियन युनियन आणि आफ्रिकन युनियनचा समावेश आहे. भारताच्या अध्यक्षतेखाली आफ्रिकन युनियन G20 चे नवीन स्थायी सदस्य बनले आहे.
G20 चे प्रतिनिधीत्व काय आहे?
G20 सदस्य जागतिक GDP च्या अंदाजे 85%, जागतिक व्यापाराच्या 75% पेक्षा जास्त आणि जगाच्या लोकसंख्येच्या जवळजवळ दोन तृतीयांश प्रतिनिधित्व करतात. तसेच G20 हे जगातील 95% पेटंटचे प्रतिनिधित्व करते.
G20 च्या निर्मितीचा उद्देश काय आहे?
जागतिक अर्थव्यवस्थेशी संबंधित प्रमुख समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी याची स्थापना करण्यात आली आहे. ज्यामध्ये आंतरराष्ट्रीय आर्थिक स्थिरता, हवामान बदल कमी करणे आणि शाश्वत विकास यासारख्या मुद्द्यांचा समावेश आहे. तसेच, हा गट प्रमुख आंतरराष्ट्रीय आर्थिक मुद्द्यांवर जागतिक नेतृत्व मजबूत करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतो.
G20 कसे कार्य करते?
G20 अध्यक्षपद एका वर्षासाठी G20 अजेंडा चालवते आणि शिखर परिषदेचे आयोजन करते. G20 मध्ये दोन समांतर ट्रॅक आहेत: फायनान्स ट्रॅक आणि शेर्पा ट्रॅक. अर्थमंत्री आणि सेंट्रल बँकेचे गव्हर्नर वित्त ट्रॅकचे नेतृत्व करतात तर शेर्पा वित्त ट्रॅकनंतर शेर्पा मार्गाचे नेतृत्व करतात. शेर्पाच्या वतीने, G20 प्रक्रियेचे समन्वय सदस्य देशांच्या शेर्पांद्वारे केले जाते. शेर्पा हा नेपाळी भाषेतील शब्द आहे. शेर्पाला मार्गदर्शक असे म्हणतात.
G20 चे कायदेविषयक अधिकार काय आहेत?
हा गट देखील संयुक्त राष्ट्रांच्या धर्तीवर तयार करण्यात आला आहे. त्याला कोणतीही विधायी शक्ती नाही. या गटाने घेतलेला कोणताही निर्णय मान्य करण्यास कोणताही देश कायदेशीररित्या बांधील नाही. परंतु येथे घेतलेल्या अनेक निर्णयांची अंमलबजावणी गटातील सदस्यांकडून केली जाते.
G20 चे अध्यक्ष कसे ठरवले जातात?
या गटाचे सदस्य देश दरवर्षी अध्यक्षस्थानी असतात. यावेळी भारत अध्यक्षस्थानी आहे. त्याचे अध्यक्षपद ट्रोइका ठरवते. यावेळी ट्रोइकामध्ये इंडोनेशिया, भारत आणि ब्राझीलचा समावेश आहे. सोप्या भाषेत सांगायची झाल्यास, ट्रोइकामध्ये मागील यजमान देश, वर्तमान यजमान आणि पुढील यजमान देश समाविष्ट आहे. G20 चे पूर्वीचे यजमान इंडोनेशिया होते. सध्याचे यजमान भारत आहे आणि पुढचे यजमान ब्राझील असणार आहे.
G20 चे मुख्यालय कोठे आहे?
G20 चे कोणतेही मुख्यालय नाही. या अंतर्गत दरवर्षी सदस्य देशांद्वारे शिखर परिषद आयोजित केली जाते. हे कायम कर्मचाऱ्यांशिवाय चालवले जाते. जो देश अध्यक्ष होतो तो वर्षभर सभा आयोजित करतो.
यावेळी भारताने G20 नसलेल्या किती देशांना आमंत्रित केले आहे?
दरवर्षी सदस्य देशांव्यतिरिक्त गैर-G20 देशांना देखील G20 शिखर परिषदेसाठी आमंत्रित केले जाते. यावेळी भारताने आपल्या अध्यक्षतेखालील नऊ गैर-G20 देशांना आमंत्रित केले आहे. ज्यात बांगलादेश, इजिप्त, UAE, नेदरलँड, मॉरिशस, नायजेरिया, ओमान, सिंगापूर आणि स्पेन यांचा समावेश आहे. भारताच्या G20 अध्यक्षपदाची थीम पंतप्रधान मोदींच्या परराष्ट्र धोरणाच्या मुख्य टेम्पलेटशी सुसंगत आहे – “वसुधैव कुटुंबकम” किंवा “एक पृथ्वी, एक कुटुंब, एक भविष्य”.
हे सुद्धा वाचा:– भारतातील कोणत्या शहराला ‘डॉलर सिटी’ म्हणून ओळखले जाते? जाणून घ्या संपूर्ण माहिती
आतापर्यंत किती G20 बैठका झाल्या आहेत?
वास्तविक हा गट 1999 मध्ये स्थापन झाला होता. अशा परिस्थितीत त्याच्या स्थापनेला 24 वर्षे झाली आहेत. परंतु आतापर्यंत एकूण 17 G20 शिखर परिषदांचे आयोजन करण्यात आले आहे. G20 शिखर परिषदेचे आयोजन करण्याची ही 18 वी वेळ आहे. 2024 सालची शिखर परिषद ब्राझीलच्या अध्यक्षतेखाली आयोजित केली जाणार आहे.
Note- मित्रांनो तुम्हाला ही पोस्ट कशी वाटली कमेंट मध्ये नक्की कळवा आणि आपल्या Facebook, Instagram आणि Sharechat वरील @Dnyan _Shala या पेजला नक्की फॉलो करा.
