मित्रांनो मध्य प्रदेशातील अनेक जिल्ह्यांमध्ये, सरकारने प्रत्येक जिल्ह्यात एक जिल्हा एक उत्पादन या योजने अंतर्गत बांबू लागवडीला ( Bamboo Farming ) चालना देण्याचा प्रयत्न केला आहे. शासनाच्या प्रयत्नानंतर बांबू लागवडीकडे शेतकऱ्यांचा कल झपाट्याने वाढत आहे. सुरुवातीच्या टप्प्यात बांबू उत्पादनात कमी खर्च येतो, त्यानंतर सुमारे 4-5 वर्षे नफा घेता येतो. बांबू लागवडीची विशेष बाब म्हणजे शेतकऱ्यांनी शेतात, नद्या आणि तलावाच्या काठावर बांबूची रोपे लावायला सुरुवात केली आहे.
बांबूच्या शेतीतून शेतकरी लाखोंची कमाई करताय? जाणून घ्या नापीक जमीन कशी उगवतंय सोनं |Know About bamboo Farming And business idea in marathi
हरदा येथील राष्ट्रीय महामार्गाला लागून असलेल्या प्रभाग 35 मध्ये 2016 पासून 1 हेक्‍टरवर शेती करणारे शेतकरी संजय भवरी यांच्या मते, बांबू लागवड केल्यानंतर 4 वर्षांनी कापणी सुरू होते. त्यानंतर ते सुमारे चार-पाच वर्षे कापता येते. एका हेक्टरमध्ये सर्व खर्चात कपात करून शेतकरी बांबूपासून दोन ते अडीच लाख रुपयांचा नफा कमवू शकतो.
मांडलाच्या बुवा बिचिया येथील रहिवासी सुरेश नामदेव हे त्याचा बांबूच्या शेतीतून महिन्याला लाख रुपयाचे उत्पन्न घेत आहेत. त्यांच्याकडून शिकून बिचियातील इतर शेतकऱ्यांनीही त्याचा ओसाड जमिनीत बांबूची लागवड करून हजारो रुपये कमावायला सुरुवात केली आहे, जिथून आजपर्यंत एक पैसाही मिळत नव्हता.
बांबूच्या शेतीत इतर शहरातील मोठे शेतकरीही सुरेशसोबत जोडले जात आहेत. सुरेशची बहुतांश वडिलोपार्जित जमीन नापीक आहे. काँट्रॅक्टच्या कामादरम्यान बांबूचे झाड झपाट्याने वाढते, ओसाड जमिनीवर त्याची लागवड होताना दिसते. यासोबतच जिथे बांबू पिकतो तिथे भूजल पातळीही वाढते.
बांबूचा समावेश गवताच्या प्रजातींमध्ये होतो आणि तो जमिनीवर कमी पाण्यातही वाढतो. देशातील अनेक भागातील लोक बांबूला हिरवे सोने देखील म्हणतात. यामध्ये फोटोरेस्पीरेशन वेगाने होते. कार्बन डायऑक्साइड पुन्हा वापरला जातो. बांबूमध्ये पाचपट जास्त कार्बन डायऑक्साइड शोषण्याची क्षमता आहे. ते एका वर्षात सुमारे 1000 टन CO2 शोषून घेते. त्यामुळे ग्लोबल वॉर्मिंगचा प्रभाव कमी होतो.
बांबूची मुळे कापणीनंतरही अनेक दशके मातीला बांधतात, त्यामुळे मातीची धूप थांबते. इतर झाडांच्या तुलनेत बांबूपासून 10 पट जास्त उत्पादने बनवता येतात, ज्यामुळे इतर झाडांवरील अवलंबित्व कमी होते.
कोणत्या योजनेद्वारे ही शेती करता येते?
एका शेतकऱ्याने राष्ट्रीय बांबू मिशनच्या मदतीने 12 एकर जागेत 4800 बांबू रोपे लावली. 12 एकरांपासून सुरू झालेल्या बांबू लागवडीने 100 एकरांचा टप्पा ओलांडला आहे. त्या शेतकऱ्याने आतापर्यंत 2500 बांबूची रोपे लावली आहेत. चार वर्षांपूर्वी लावलेली बांबूची झाडे आता तोडण्यास तयार असून, त्यांना दर महिन्याला चांगले उत्पन्न मिळत आहे.
त्या शेतकऱ्याने सांगितले की, पूर्वी पाण्यासाठी बोअर केले असता 750 फुटांवरही पाणी मिळत नव्हते, मात्र बांबू लागवडीनंतर आता त्याच ठिकाणी 80-90 फुटांवर पाणी उपलब्ध आहे. बांबू लागवडीत पाण्याचा वापर कमी होतो, पाने आकुंचित होऊ लागल्यावर पाणी दिले जाते.
हे सुध्दा वाचा:- शेतकऱ्यांच्या समस्या सोडवण्यासाठी बनवलेला मूव्हिंग सोलर पंप, जाणून घ्या टीजी सोलरच्या प्रदीप कुमारची कहाणी
एका बांबूची किंमत किती आहे?
बांबूची जाडी आणि लांबी यावर अवलंबून, त्याची किंमत निश्चित केली जाते, जी 50 ते 150 रुपये पर्यंत असू शकते. शहडोल जिल्ह्यातील गावात एक पेपर मिल आहे जिथे बांबूपासून कागद बनवला जातो.
बांबूचे रोप झपाट्याने वाढते आणि 4 वर्षात पैसे देऊ लागते. दुसरा बांबू कापणीच्या 1 वर्षाच्या आत पूर्ण लांबीपर्यंत पोहोचतो. यापूर्वी बांबू तोडून विक्री करताना परिवहन विभागाच्या नियमांचे पालन करावे लागत होते, मात्र सन 2018 पासून गवताच्या प्रजातींमध्ये बांबूचा समावेश करण्यात आल्याने शेतकऱ्यांना कोणतीही अडचण येत नाही.
बांबू उत्पादनासाठी सर्वोत्तम महिना कोणता?
जून-जुलै-ऑगस्ट हा बांबू उत्पादनासाठी सर्वोत्तम महिना आहे. 1 एकरात 400 बांबू रोपे लावता येतात. एका रोपाची किंमत सुमारे 30 रुपये येते. 1 एकरमध्ये बांबूची रोपे लावण्यासाठी 20000 रुपये पर्यंत खर्च येतो. बांबू सर्व प्रकारच्या जमिनीत वाढू शकतो. लागवडीनंतर पाचव्या वर्षी बांबू काढणीयोग्य होतो, राज्य बांबू अभियानाकडून अधिक माहिती व मदत घेता येईल.
Note- मित्रांनो तुम्हाला ही पोस्ट कशी वाटली कमेंट मध्ये नक्की कळवा आणि आपल्या Facebook, Instagram आणि Sharechat वरील @Dnyan _Shala या पेजला नक्की फॉलो करा.
